Bu kâbus başta çalışanlar olmak üzere herkesi derinden etkiledi ve etkilemeye de devam edecek. Keza zor durumda olan birçok işveren çareyi işçi çıkarmada ya da ücretsiz izin kullandırmada görmeye başladı. Hâl böyle iken işsizler ordusu gittikçe daha da büyümeye başladı. Oysa işçi çıkarmadan önce mevzuatımızda birçok kolaylıklar da bulunmaktadır.

Bu uygulamalardan biri de işverenin yerine Devlet (İş-Kur) tarafından “kısa çalışma ödeneği” adı altında işçilerin ücretlerinin bir kısmının karşılanması uygulamasıdır.

Hükûmet geçen sene işten çıkarmaların önüne geçmek için iş yerindeki faaliyetini durduran ya da ara vermek zorunda kalan işverenleri rahatlatmak için sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlanmasını amaçlayan kısa çalışma uygulamasını kolaylaştırmıştır. Cumhurbaşkanımız tarafından koronavirüs (Kovid-19) salgınının etkilerine karşı açıklanan ekonomik destek paketinde de bu uygulamanın süreçlerinin kolaylaştırılarak hızlandırılacağı belirtilmiştir.

Korona nedeniyle kısa çalışma uygulaması

Kısa çalışma uygulaması; üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilmektedir) genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik şartı aranmaksızın iş yerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az 4 hafta süreyle durdurulması hâllerinde İŞ-KUR aracılığıyla yapılan bir uygulamadır.

Bu uygulama ile şartları tutan sigortalılara işveren yerine İş-Kur tarafından çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlanarak işten çıkarılmalarının yerine istihdamlarının sağlanması amaçlanmaktadır.

Kısa çalışma uygulamasını mahal oluşturan şartlardan biri de “Zorlayıcı Sebepler”in varlığıdır. Zorlayıcı sebep; işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır. Bu bağlamda koronavirüs (Kovid-19) salgını da tartışmasız zorlayıcı bir sebeptir.

Kısa Çalışma Ödeneğinden faydalanma şartları

Kısa Çalışma Ödeneği için her şeyden önce işverenin koronavirüs (Kovid-19) salgının zorlayıcı sebep oluşturduğunu İş-Kur tarafından öngörülen prosedürü yerine getirerek başvurmasını gerektirmektedir.

Ayrıca; İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması, İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar), İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması, gerekmektedir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin miktarı

Günlük Kısa Çalışma Ödeneği; sigortalının son 12 aylık SGK prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60'ı tutarındadır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150'sini geçememektedir. Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkili bulunmaktadır.

Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı iş yerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenmektedir. Kısa çalışma ödeneği, iş yerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir.

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir.

Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve İş-Kur tarafından ödenmektedir.